สถาบันทักษิณคดีศึกษา สร้างขึ้น เมื่อ พ.ศ. 2521 เป็นหน่่วยงานในสังกัด มหาวิทยาลัยทักษิณ โดยมีศาสตราจารย์สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์ ขณะนั้นดำรง ตำแหน่งผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษาเป็นผู้ก่อตั้งสถาบันฯ มีพิธีเปิด เมื่อวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2522 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ เปิดอาคารศูนย์ ส่งเสริมภาษา และวัฒนธรรมภาคใต้ ต่อมาได้ยกฐานะเป็นสถาบันทักษิณคดี ศึกษาในปี พ.ศ. 2523 ภายในจัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับวิถีชีวิต ศิลปะ งานหัตถกรรม ประวัติศาสตร์ที่เปรียบเสมือนมรดกทางวัฒนธรรมที่แสดง ให้เห็นภูมิปัญญาของกลุ่มชนที่อาศัยอยู่ในภาคใต้อันมีเอกลักษณ์เฉพาะ อีกทั้งเพื่อใช้เป็นสถานที่ และแหล่งท่องเที่ยวเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรมของ ภาคใต้จัดแสดงวัตถุสิ่งของประมาณ 50,000 ชิ้้น โดยแบ่งเป็น จัดแสดงสิ่งของ เกี่ยวกับเครื่องมือ เครื่องใช้ในอดีต จัดแสดงงานศิลปหัตถกรรม จัดแสดง การละเล่นพื้นบ้าน เหรียญเงินตรา และจัดแสดงเกี่ยวกับวิถีชีวิตชาวใต้